Iapetus

IAPETUS UYDUSU

Satürn'ün 62 (64?) uydusundan 3. en büyük olanıdır. G. Domenico Cassini tarafından 1671'de keşfedilmiştir. Keşfedildiğinden bugüne 2 farklı rengiyle ve cevize benzer yapısı ile diğer uydulardan farkını göstermiştir. Farklı görünüşü ile halen bilim adamları tarafından incelenmektedir.

Iapetus Uydusu

Iapetus'un yörüngesi biraz normalin üstünde kalıyor. Satürn'den 3.560.820 km uzaklığı sistemdeki 3. en büyük uydu olmasıyla garip. Yani bu büyüklükteki bir gezegen normalde gezegene çok daha yakın olması gerekirken bu uzaklık çok büyük. Diğer bir ilginç yanı ise Satürn'ün ekvatoral çizgisinde değil daha bir eğik yörüngesi vardır. Bu eğiklik, uzaklık ve büyüklük bakımından Iapetus nasıl oluştu? sorusunun cevabını da zorlaşıyor. Güzel yanı ise Iapetus'tan Satürn, halkaları ve diğer uydular net bir şekilde gözüküyor olması. Iapetus'a gönderilen Cassini uzay aracı bize çok güzel Satürn manzaralarının fotoğrafını yolladı.

Iapetus diğer büyük uydulardan
daha uzak yörüngededir

Iapetus'un 1462 km'lik bir çapı vardır. Bu büyüklük ile Satürn'ün 3. büyük, Güneş Sistemi'nin ise 11. büyük uydusudur. Çok düşük bir yoğunluğa sahip olan Iapetus'un yüzeyi kaya ve buzdan oluşmaktadır. Büyük uyduların aksine şekli ne tam küresel nede elips şeklindedir. Kabarık bir ekvator ve ezilmiş kutuplara sahiptir. Ekvatorunda 1300 km uzunluğunda bir sırt vardır. Bu alan tamamen düz bir biçimde uyduyu ikiye bölmektedir. Bu görünüş sebebiyle Ceviz Uydu lakabını almaktadır. Yüzeyinde çok fazla sayıda krater vardır. Bunlardan en büyüğü 580 km çapıyla Turgis krateridir.

Iapetus'taki 580 km çapındaki büyük krater
(Sağ kısımdaki büyük alan)

Iapetus'a baktığınızda yalnızca 2 renk ayırt edebilirsiniz. Bunlar kahverengi ve beyazdır. Renk dağılımının yüzey sıcaklığı ve uydu oluşurken uyduya çarpan meteorlardan kaynaklandığı düşünülüyor. Koyu ve açık renklerin bir arada olması sebebiyle koyu kısım daha sıcakken açık renkli kısımlar daha soğuk oluyor. Yüzey sıcaklığı ortalama -150°C'dir.

Iapetus Satürn'den 24. uzaktaki uydudur ve etrafında bir turunu 79 günde tamamlar. 25. uzaklıktaki Kiviuq uydusu ise 445 günde tamamlar, dahada uzakta bulunan uyduların yörünge uzaklığı hali artar. Iapetus'dan sonraki gelen uydu ile arasında farktan dolayı Iapetus Satürn'de son dış uydu olarak sınıflandırılır.

Iapetus'un ekvatorundaki sırt nasıl oluştu henüz bilinmiyor ama en büyük teori uydu oluşmaya başlarken Satürn'ün çekim gücü ile yüzeyindeki yumuşak buz/kaya Satürn'e doğu gelgit yaptı. Güneş'den olan uzaklığı yüzünden sıcaklığı hali düşük olan uydu bu gelgiti dondurdu. Oluşan bu gelgit uzun bir sıra dağı meydana getirdi. Bu teori ile birlikte daha çok fazla teori var ama izlenimler sonucu bu teori daha doğru gelmektedir.

Iapetus'daki ekvatoru saran sırt.

Uydu Satürn oluşurken toz ve kaya parçalarının içinde ilk oluşan uydulardan biridir. Uydunun bu zamanda Titan uydusu ile çarpıştığı ve yörüngesinin haliyle uzaklaştığı varsayılıyor.

Iapetus'a şimdiye kadar sadece Cassini uzay aracı ziyaret etti. Cassini uydu hakkında çok önemli bilgiler ve fotoğraflar yolladı. 10 Eylül 2007'de Iapetus'a 1227 km ile en yakın mesafeden geçti.

IAPETUS ve SATÜRN

Okuduğunuz için teşekkürler.

TUBM 2018